the ang and kag of sang to sa a ang i ako in sa he sya that nga it ini you ikaw her iya his iya she sya not indi for para with upod as bilang be mangin but pero him iya they sila said nagsiling so ti my akon have may all tanan at sa me ko your imo them sila shall mangin which nga by paagi this ini there didto then karon their ila one isa what ano when san-o no waay do himo would gusto very gid if kung out gwa an ang who sin-o we kami now subong little gamay or o lord ginoo before antes more mas man tawo such ina up ibabaw into sa know kabalo much madamo how paano must dapat well mayo than kaysa go lakat may pwede came nag-abot see kita other iban make himo should dapat day adlaw good maayo any bisan only lang every kada some pila two duha father amay about tungod its iya from naghalin went naglakat god dios over ibabaw never indi like pareho us kami again liwat let tugti come abot old tigulang time panahon say siling made ginhimo land duta people tawo down dalum where diin might basi after pagkatapos house balay own iyahon nothing waay mother nanay mother iloy most pinaka think nagapinsar our aton give hatag though bisan here diri take kuha soon madali hand kamot away palayo genesis genesis thought ginpinsar herself sya great dalayawon upon sa these mga first una sister utod saw nakita without wala long laba took ginkuha being bilang way dalan children kabataan looked gintulok room kwarto lady lin-ay put butang just lang moses moses place lugar also man young hubin wife asawa sons kabataan son bata eyes mata quite medyo because bangud many damo last ulihi pharaoh parao oh ay years tinuig back balik yes huo still gihapon heard nabatian egypt ehipto whole bilog enough sakto jacob jacob however apang ever gid always pirmi israel israel called gintawag brother utod tell sugid even bisan family pamilya dear palangga indeed gid name ngalan head ulo men katawhan found nakit-an brought gindala morning aga while samtang told nagsugid exodus exodo saying nagasiling done ginhimo each kada lydia lydia another naman yet pa therefore amo better mas home balay three tatlo friend amigo cried naghibi both pareho earth kalibutan daughter bata joseph jose woman babayi seen nakit-an same pareho heart tagipusuon through paagi oft pirmi felt nabatyagan between tunga something butang life kabuhi stood nagtindog days inadlaw king hari nor indi night gab-i home puluy-an asked namangkot why ngaa get kuha side kilid seemed daw myself ako gave ginhatag right tuo evening kagab-ihon tree kahoy hope paglaum does nagahimo thing butang sure sigurado face guya abraham abraham those ato world kalibutan speak hambal sir sira really gid half katunga spoke naghambal moment tinion large dako against kontra far layo letter sulat manner paagi knew nakabalo door pwertahan set ibutang once makaisa together upid began nag-umpisa till asta wish handum anything bisa under idalum sat nagpungko next sunod hear nabatian love gugma few dyutay believe pati replied nagbalos poor imol happy malipayon gone nagtaliwan daughter bata perhaps basi having ara girl bata going nagahalin water tubig got nakabaton bring dala answered nagsabat find mangita among sa mine akon often pirmi certainly gid given nakahatag left wala kind mabuot near lapit turned nangin pleasure kalingawan passed nag-agi town banwa towards padulong pass agyan hundred gatus child bata aaron aaron new bag-o thus amo whether bisan things pagkabutang gold bulawan since halin word tinaga present halad mind isip according suno least pinakadyutay boy bata almost halos less buhin work obra others iban subject isyu feelings balatyagon coming magaabot servants alagad money kwarta minister ministro end katapusan answer sabat able sarang words tinaga keep tago street kalsada sent ginpadala master agalon taken nagkuha leave bayaan aunt tiya rather kuno looking daw isaac isaac round bilog person tawo four apat course alagyan added gindugang returned nagbalik immediately gilayon certain piho ten pulo pretty gwapa married may-asawa yourself ikaw voice tingog eat kaon appeared nagtuhaw part parte known nabal-an everything tanan country dakbayan possible posible happiness kalipayan opinion opinyon want gusto seven pito air hangin afraid hadlok attention pagtamud window bintana please palihug lived nabuhi light kasanag friends amigo continued nagpadayon beautiful matahum rest bilin red pula marriage pag-asawahay help bulig became nangin walk lakat read basa doubt duda care andam high taas suppose bulobantaon short lip-ot received nag-agom meet magtipon happened natabo conversation storyahan character pamatasan best pinakamaayo sort sari lay ibutang ground duta business negosyo alone isahanaon year tuig white puti uncle tiyo hardly halos-haloson brothers mag-inutod bread tinapay within sulod visit bisita rose nagsaka live puyo live estar husband bana grew nagtubo real tuod around palibot story storya princess prinsesa power gahum full puno above babaw table lamesa pleased nawili met nakita feel batyag small gamay remember dumdum reason rason ought dapat idea ideya cold tugaw carriage salakyan affection pagpalangga silver plata mean ginatumod blessed balaan twenty beinte stay pabilin second sekundo opened gin-abrihan fortune kapalaran wood kahoy week semana point punto making paghimo send padala general heneral death kamatayon deal makigbahin dead patay call tawag sun adlaw river suba perfectly himpit hour oras heaven langit hair buhok glad nasadyahan city syudad wished ginhandum lost nadula green lunhaw flower bulak entered nagsulod die patay understand intiende understand hangop suddenly gulpyada scarcely dyutay garden hardin case kaso acquaintance kilala stranger estranhero length kalabaon feet till fear hadlok drink inum cloth bayo behaviour katarong true tuod settled nahusayan regard tungod minutes minuto marry pakasalan early temprano sea dagat ran nagdalagan beyond tabok altar altar different lain truth kamatuoran strange makamalamalahan sense pamatyag pride bugal open abri law layi impossible imposible hours oras expected ginahulat dinner panyapon died napatay court korte sometimes kis-a smile yuhom sitting nagapungko remained nagpabilin ready handa none waay manners batasan reached naglab-ot former sadto five lima fell nahulog feeling balatyagon cousin pakaisa usual naandan surprise sorpresa occasion okasyon mountain bukid horse kabayo black itum bed kama appearance hitsura agreeable makapahalipay thousand libo spirits espiritu news balita journey panglakaton handsome gwapo standing nagatindog obliged obligar eye mata exactly amo write sulat wonder tingala rice bugas wanted nagustuhan toward pakadto six anum situation sitwasyon engaged sako dream damgo blood dugo silence kalinong road dalan question pamangkot persons tawo need kinahanglan mary maria holy santo fresh preska female babayi blue asul sweet tam-is stand tindog necessary kinahanglan mouth baba led gin-giya interest interes instantly dayon hold kapyot expect hulat except kundi convinced nagapati step tikang honour tahod hard tig-a fellow isigkatawo easily hapos dwelt nag-istar afterwards pagkatapos surprised nakibot struck gin-igo shoes sapatos followed nagsunod joined nag-entra during samtang company kumpanya commanded mandu change ilis book libro ark arko allow tugot yours imo until asta thoughts paminsaron strong mabaskug stone bato satisfied naayawan evil panulay determined determinado boat bangka besides luas appear pagpakita invitation imbitasyon serious seryoso probably siguro play hampang opposite kontra observed natalupangdan neighbor katupad morrow buwas deep madalum dark madulom countenance dagway ate nagkaon astonishment pagkatingala angry akig sleep tulog rich manggaranon pray pangadi food pagkaon fixed ginkay-o figure dagway expression hambalanon entirely lubos branch sanga ago sadto written nasulat wind hangin warm mainit used nagamit unless kundi third ikatlo society sosyedad silent malinong shadow landong serve alagad self kaugalingon pay bayad pain kasakit month bulan kindness pagkabuot flew naglupad easy hapos east sidlangan descendants kaliwatan close lapit clear klaro amiable hiligugmaon advantage kapuslanan use pulos thank pasalamat show pakita several lain-lain times beses reply balos remain nabilin piece bilog neck liog livestock hinuptan join sugpon invitation imbitasyon imagine paminsara comfort katawhay age edad wild ilahas understood naintiendihan sit pungko queen rayna placed ginbutang outside sagwa order sugo officer opisyal office opisina laugh kadlaw late naulihi kill patyon joy kakunyag covenant tipan circumstance kahigayunan bad malain state estado resolved nahusayan repeated ginliwat receive agom past nagligad male lalaki listened namati liked naluyagan knowledge nabal-an dwell tener cut utod consider kabigon bless bugayan trouble gamo teacher manunudlo smiled nagyuhom sensible mabinatyagon rain ulan opportunity oportunidad nodded nagduko moved naggiyo library librerya intended gintuyo information impormasyon forgotten ginkalimtan equal tupong elder katigulangan effect epekto dance saot consequence bunga common ordinaryo charming makabibihag born nabata arrival pag-abot arose nagbangon wept naghibi tear luha splendid maayo sound tunog shook nag-uyog shone nagbutlak pleasant maayo offer halad mention sambit laughed nagkadlaw gathered nagtipon fall hulog directly diretso creature linalang corner bangga clock orasan beauty katahum beast sapat waiter tag-alagad wait hulat throughout kabilugan stopped nag-untat single isa run dalagan respect respeto raven uwak peace paghidait listen pamati kissed naghaluk importance importansya happen tabo gate suludlan forced ginpwersa eight walo desire handum compliment dayaw chair pulungkuan breakfast pamahaw cause ginhalinan assured ginsiguro anxious nagabalaka understanding intiendihanay top ibabaw tone tono thirty traynta supposed abi spirit espiritu promised ginpromisa picture larawan perfect perpekto learned natun-an glass baso front atubang foot till empty kalong degree grado church simbahan body lawas bird pispis allowed gintugtan affair katayoan admiration paghangad absence pagkawala worth bili twice kaduha smoke aso satisfied iyawan reading balasahon neighbourhood katupad mentioned nasambit leaves gahalin grave lulubngan forget kalimtan distance distansya delighted nalipay credit utang considered ginkabig companion upod built nagpasad bright masanag across tabuk youngest pinakabata wholly bug-os view talan-awon vain hambog success kadalag-an spent naggasto leg batiis headed padulong hat kalo form porma follow sunod design disenyo danger katalagman councillor konsehal carry bitbit beg pakitluoy arm butkon although bisan waiting nagahulat tea tsaa proud bugalon plain matapan paper papel name ngalan music musika mistaken nagsala meeting tipon latter ulihi hung nakasab-it hot mainit hopes nagalaum gratitude pasalamatan fast madasig famine kagutom excuse pasaylo event hitabo especially ilabi disposition disposisyon covered natakpan concern pasunaid beside tupad attempt tinguha attachment pagkaapid absolutely kaayo witch aswang tried gintinguhaan slight medyo sheep karnero service serbisyo relations paryente related nahanungod quickly dali pocket bulsa persuaded ginhagad observe talupangod notice bantya natural natural match igo looks gatan-aw lands gahugpa instant gilayon grown nagdaku greatest pinakamaayo garment panapton free libre formed ginporma express pabatyag exclaimed nagsinggit excellent labi evident maathag dancing nagasaot curiosity pagkamausisaon closed ginsira choose pili chance tsansa camp kampo bow duko begin sugod bank bangko attended nagtambong yellow kanaryo wrong sala worse lala twelve dose temper gawi taste tilaw stretched unat started nag-umpisa soul kalag soldier soldado sign tanda saddle silyahan purpose katuyuan pure puro pulled ginbutong proper bagay praise dayawon pardon pasayluhon paid nagbayad ox karbaw number numero meaning kahulugan marrying nagapakasal mamma nanay leaving naghalin judge hukom interested interesado humour pagpakadlaw hoped naglaum floor salug dining nagakaon comprehend nakahangop coat amerikana caught nadakpan beginning umpisa anxiety kabalaka advice laygay address direkson acquainted kilala threw ginhaboy saturday sabado removed ginpahalin remembered nadumduman quiet himuyong period panahonan palace palasyo ourselves kita nearly lapit maid dalagita lake linaw intelligence kaalam inquiry pamangkot inclination duyog frequently pirme forest lasang everyone tagsa dreadful makahaladlok dislike disgusto depend depende cry hibi conceived nagbusong cast ipilak carried nagdala broke nagguba break nag-utod below ubos animal sapat anger kaakig affected apektado acknowledged ginkilala woven ginhabol wide lapad straw dagami square kwadrado speech pamulongpulong sergeant sarhento rod bilugon ring singsing remarked ginmuno regiment rehimen raised gin-alsa prince prinsipe prevented ginpunggan prevailed nagmadaugon pair pares nephew hinablos lovely maambong loss pagkapierde likewise naman lad soltero ice yelo health himsog hall kadak-an greatly ungganon grain uyas getting gakuha forty kwarenta feared ginkulbaan farther malayo drawing laragway declared nagdeklara dearest pinakapalangga conduct hiwat collar kwelyo coffee kape capable makasarang camel kamelyo buy bakal burnt sunog broken guba alive buhi accept baton yesterday kagapon woods kakahuyan try tilawi star bituon spread lapta severe grabe sang nagkanta report report promise promisa pleasing makalingaw pause pahuway noble dungganon increased nagsaka household panimalay grass hilamon future bwasdamlag fire kalayo favourite paborito favour pabor extremely pirti escape palagyo duty katungdanan doctor doktor difficult budlay connection koneksyon concerned naga-ulikid clerk takigrapo chose nagpili brethren kauturan breath ginhawa avoid likaw ashamed nahuya agreed nagsugot accepted nagbaton youth kabataan yourselves kamo swore nagsumpa superior labi sudden gulpi strength kusong shown nagpakita share ambit seventh ikapito rose rosas reach abuton quietly mahipuson particulars detalye opening panuguran occurred natabo nay indi motive motibo loved ginpalangga killed nagpatay history kasaysayn heavy bug-at game hampang forever katubtuban extraordinary pinasahi endeavour nagtinguha eldest pinakamagulang ease kahapusan dressed nakasuksok dress bayo dog ido distress kabudlay decided nagdesisyon danced nagsaot clever maalam choice pilian burn sunugon bought nagbakal book libro aware nakabatya astonished natingala arrived nag-abot aloud kagahud actually mismo wine bino weather tiempo watchman gwardya wants gusto wall pader usually naandan turning mangin thin maniwang slept nagtulog seriously seryoo scene eksena robber kawatan resolution resolusyon regret hinulsol receiving nagabaton proved napamatud-an principal prinsipal prepared nakapreparar parted nagbulagay maria maria lively mapagsik listening nagapamati lie butig lately ulihi knee tuhod kingdom ginharian ignorant ignorante idea ideya hurry dali-a highest pinakataas heed sundon heavens kalangitan golden bulawanon goes nagakadto fish isda finally katapusan estate kadutaan enter sulod engagement paghisugot edge higad dust yab-ok destroy wasakon departed nagtaliwan delicate halalongan dared ginhangkat blessing bugay bit ginkagat balcony balkonahe asking napangayo arm bitbit addressed gintamyaw writing pagsulat wonderful katingalahan unhappy masubo thrown ginpilak thread pisi telling ginasugiran shine butlak suit bagay suffer antus strike lampos stayed nagpabilin somewhat daw sing kanta sighed hibubun-ot showed ginpakita seed binhi scarlet mapula sad nasubuan returning nagabalik resentment pagsunggod property pagkabutang politeness pagkamatinahaon pillar haligi persuade hagad parents ginikanan painful kasakit oil lana nose ilong minute minuto justice hustisya intention tuyo inside sulod guess pakot gained nakaganansya fortunate swerte fond nanamian fly lupad felicity kalipayan fat tambok false sala expectation ekspektaksyon eaten ginkaon draw butong disappointment pagkadismaya difference kinalain delivered gindul-ong deceived gin-into created gintuga courage kaisog conviction ginapatihan confess kumpisar complete kumpleto coach tagtudlo calling nagatawag bush hilamunan brown kape-kapehon afternoon hapon admire dayaw yard kudal wet basa vanity pagkahambog trust salig thick damul thanks salamat takes nagakuha sunday domingo stretch unat steady unay song ambahanon soft mahumok shut takop shot tiro served nag-alagad scheme panghunahuna running nagadalagan respectable talahaon remarkable talagsahon readily gilayon quarter apat prospect palaabuton prevent punggan pot kaldero possess gapanag-iya passing nagaagi partner kaupod owner tag-iya observation paghimutad nine siyam naturally syempre moon bulan misery huol mercy kaluoy matter butang makes nagahimo lose pierde learn nagatuon league liga lead dumala language lenggwahe hurt masakit honor kadungganan hail bulahan guard gwardya grieved nagkalisud grand dungganon gather tipon fruit prutas favor pabor entrance alagyan eagerly matinguhaon dry mala dine kaon conceal lipod color kolor civil sibil circumcised ginpaltak captain kapitan buried ginlubong boards sakay blame basol belief pagpati angel anghel wore nagsuksok west katundan wedding kasal watched gintan-aw tall taas spend gasto sin sala silly labutaw save sagup sail layag relief katawhay recollection panumduman reality kamatuoran quick dasig proceeded nagkadto private personal possibly pwede possibility posibilidad possession panag-iya occasionally kis-a mistress kerida miserable nagaantos mighty makagagahum marked ginmarkahan magnificent matahum line linya light suga later dugay-dugay lane linyada kiss haluk haste pagdali-dali gives nagahatag finished gintapus finding nagapangita filled ginpuno explanation eksplikasyon explained gin-eksplikar english ingles earnest mahimulaton donkey asno direction direksyon curtain kurtina couple mag-asawa consent pagtugot connected tabiranay command mando cloud panganod cloth tela charge dumalga changed naglain breast dughan box kahon begged nag-ampo assistant manugbulig art klase applied gin-usar altogether dungan affectionate mapinalanggaon add dugang adam adan worked nag-obra willing sugot whisper hutik way alagyan waited naghulat visitor bisita ugly law-ay trying nagtinguha thrust tulod sick nagabalatian secure siguraduhon secret sikreto safe hilway refuse balibad rank ranggo puff burhot public kadamuan pointed gintudlo objection pamatok north aminhan nice kanami needs nagakinahanglan mountains kabukiran moments tinion member myembro low manubo learnt natun-an laughing nagakadlaw jumped nagtumbo introduction pagpakilala housekeeper manugbulig hospital ospital hill bakulod grandmother lola glance siplat gentle ananay force pwersa field talamnan feast pyesta fallen nahulog fairy diwata enjoyment kalingawan elegant manayanaya ear dalunggan due tungod discover diskubre disagreeable kalain continue padayon consideration konsiderasyon composure pagkakalma completely bug-os colored makolor carefully paghalong cared nag-atipan bringing nagadala beneath idalum assurance pagpat-od army kasoldadohan amongst patunga american amerikano wretched kinulabos wishing nagahandum wise maalam